De leukste terugblik op een jaar vind ik om te bekijken welke boeken ik heb gelezen. Dat hou ik allemaal bij in Goodreads en mijn nieuwsbrief, waar ik iedere maand de boeken die ik lees review. Het geeft een mooi beeld van mijn focus dat jaar en welke inzichten ik had op persoonlijk en zakelijk vlak.
Daarom vind ik het ook leuk om mijn favoriete boeken van 2019 met jullie te delen. Allemaal non-fictie overigens, want dat vind ik gewoon het leukste om te lezen. Bij ieder boek leer ik weer nieuwe dingen en dat vind ik tof.
Ik heb mijn tien favoriete boeken onderverdeeld in vier categorieën: Wetenschap, Technologie, Brein (neurowetenschap en psychologie) en Zelfhulp. Dat laat overigens gelijk al zien waar ik het meest in geinteresseerd ben trouwens.
Wetenschap
1. The Skeptics’ Guide to the Universe – Steven Novella
Ik denk wel mijn favoriete boek van 2019. Ik kwam het toevallig tegen in een boekhandel in Berlijn en was gelijk gefascineerd door de titel en cover.
Het boek is een soort handleiding om te leren omgaan met alle misinformatie, mythes, vooroordelen en samenzweringstheorieën in de wereld. Van allerlei denkfouten en pseudowetenschappelijke ideeën tot zelf kritisch leren denken: met dit boek leer je een scepticus te worden. Het boek geeft veel inzicht in hoe onze hersenen de neiging hebben om aannames te maken en samenzweringen te willen geloven. Met de komst van het internet is dat waarschijnlijk alleen nog maar toegenomen.
We leren nauwelijks kritisch te denken en deze denkfouten te herkennen, daarom is dit boek heel waardevol. Ook leer je hoe je kunt reageren op andersdenkenden op een fijne manier. Ook de gelijknamige podcast is geweldig trouwens.
2. De antwoorden op de grote vragen – Stephen Hawking
Ik had verwacht dat dit boek erg technisch zou zijn, maar Stephen Hawking legt alle natuurkundige zaken juist heel praktisch en zonder wiskunde uit. Ook kom je meer te weten over zijn leven en hoe hij, ondanks de ziekte ALS, altijd optimistisch blijft en doorgaat met onderzoek.
Vooral de stukken over hoe alles begonnen is, zijn zoektocht naar de ’theorie van alles’, dat er 11 dimensies zijn (?!) en dat het heelal vol zit met toevalligheden, vond ik enorm fascinerend. Ik dacht altijd dat alles in het universum volgens wetmatigheden verliep, maar vooral bij de oerknal was er veel onzeker. Zogeheten kwamtumfluctuaties zorgen voor onvoorspelbaarheid. Het heelal had er heel anders uit kunnen zien, wat een bizar idee is.
Ik hou sowieso van dit soort boeken, maar Hawkings enthousiasme en droge humor maakt het echt heel leuk om te lezen.
3. Factfulness – Hans Rosling
In dit boek legt wijlen Hans Rosling, hoogleraar Internationale Gezondheid, uit waarom we een totaal verkeerd beeld van de wereld hebben. Met behulp van statistieken en persoonlijke verhalen laat hij zien dat het beter in de wereld gaat dan we denken en hoe we ons kunnen richten op de belangrijkste problemen van deze tijd.
Het verkeerde wereldbeeld wat we hebben komt door 10 drama-instincten in onze hersenen, zoals het idee dat er een hele grote kloof tussen arm en rijk is. In 1965 was er nog een kloof, maar nu niet meer. Je kunt het beter zien als schalen, van level 1 tot 4. Level 1 is extreme armoede, waar mensen van 1 dollar per dag leven. Level 4 is ons leven (vanaf 32 dollar per dag), waarbij je op vakantie kunt en alle voorzieningen hebt. En de meeste mensen? Die leven op level 2 en 3, er tussenin, met school, basis gezondheidszorg, een bed, koelkast en tandenborstel.
Het is een hoopgevend én confronterend boek. Ik vind het schokkend hoe weinig we eigenlijk echt over de wereld weten. Ik merk wel dat reizen naar landen buiten Europa mij enorm hebben verrijkt, omdat je dan pas echt ziet hoe mensen in bepaalde landen leven. Maar dit boek heeft me weer een flinke stap vooruit geholpen.
Technologie
4. Next Nature – Koert van Mensvoort
In dit boek laat Koert van Mensvoort (kunstenaar, filosoof en oprichter van het Next Nature Network) op een levendige manier zien dat de natuur altijd verandert, ook al voordat de mens er was. De mens is onderdeel van de natuur, net als de technologie die wij ontwikkelen. Landbouw en kleding zijn onderdeel geworden van onze ‘menselijke natuur’, maar ook dat waren ooit nieuwe technologieën. Veel technologie verandert van kunstmatig en onwennig naar vertrouwd en onmisbaar.
Ook onderzoekt Koert de toekomst van evolutie. We zitten volgens hem nu in de overgang van biologische meercellige wezens (dieren en planten) naar een memetische, niet-biologische evolutie. Dat kan betekenen dat mensen worden ingekapseld in grotere (technologische) systemen, net zoals de cellen in ons lichaam ooit zijn ingekapseld.
We weten het niet zeker, maar het is een interessante gedachte. Door dit boek kijk ik in ieder geval op een meer genuanceerde manier naar de natuur en dat vind ik heel waardevol.
5. Life 3.0 – Max Tegmark
Kunstmatige intelligentie (KI) wordt steeds slimmer en neemt steeds meer dingen van de mens over. Hoe ver kan dit gaan? Dit boek onderzoekt de diverse mogelijkheden en wat daarbij de belangrijkste aandachtspunten zijn. Van macht en privacy tot energieverbruik en bewustzijn.
De titel van het boek slaat op de verschillende vormen van leven. Van life 1.0 (hardware en software staan vast, zoals bij bacteriën), naar life 2.0 (hardware staat vast, software is te beïnvloeden, zoals bij mensen) tot life 3.0 (hardware en software zijn volledig te beïnvloeden, zoals bij KI). Kort gezegd: biologie > cultuur > technologie.
Het boek geeft geen definitieve antwoorden, maar die zijn er ook niet. Het schetst wel diverse scenario’s over toekomstbeelden met en zonder KI. Aangezien de ontwikkelingen snel gaan, is het van groot belang dat we goed nadenken over wat we eigenlijk willen. Daarvoor is dit boek een geweldig vertrekpunt.
Brein
6. Ons feilbare denken – Daniel Kahneman
In dit boek legt wereldberoemd psycholoog Daniel Kahneman uit waarom we vaak niet-rationele beslissingen nemen. Dit laat hij zien op basis van wetenschappelijk onderzoek, testjes en persoonlijke verhalen.
Dit boek is een dikke pil en soms wat technisch. Toch is het goed leesbaar en vond ik het ontzettend leerzaam. Het bekendste concept van Kahneman is dat we twee denksystemen hebben. Systeem 1 is snel, intuïtief denken en systeem 2 is langzaam en bewust. Vaak neemt het eerste systeem het voortouw en is het tweede systeem lui in de controle. Dit zorgt ervoor dat we veel beslissingen op basis van ons gevoel en bestaande overtuigingen nemen.
Ik had van veel dingen weleens gehoord, maar nu kon ik de achtergrond daarvan lezen. Het boek bevat veel testjes om zelf te doen, waardoor je direct wordt geconfronteerd met je eigen denkvermogen. Na het lezen word je kritischer over onze rationaliteit, waardoor je -hopelijk- betere keuzes kunt maken.
7. Waking Up – Sam Harris
Spiritualiteit zonder religie, daar gaat dit boek over. Op basis van wetenschap en rationaliteit gaat Sam Harris (neurowetenschapper, filosoof en auteur van diverse boeken over religie, moraliteit en bewustzijn) dieper in op de toepassing van meditatie, inzichten over ons bewustzijn en zelfoverstijging.
Omdat ik Sam Harris’ podcast Making Sense (voorheen Waking Up) al jaren volg, was ik aardig op de hoogte van zijn visie. Toch had ik veel nieuwe inzichten door dit boek, vooral op het gebied van ons bewustzijn en de illusie van het zelf. Hij legt alles duidelijk uit, met goede voorbeelden en onderbouwing.
Het boek geeft je handvatten om zelf het pad van spiritualiteit te bewandelen, zonder te belanden in dogma’s van religie of New Age cults. Ik mediteer regelmatig met de Waking Up app van Sam Harris, wat op basis van dit boek is. Als je dat ook doet of wilt gaan doen, zou ik je zeker adviseren dit boek te lezen.
8. Conscious – Annaka Harris
Wat is bewustzijn en waarom hebben wij het? Daar is natuurlijk al ontzettend veel over geschreven, maar Annaka Harris heeft hier een verfrissende kijk op.
Vaak wordt er uitgegaan van de mens. Wij kunnen immers nadenken over het bewustzijn. Maar een kat, varken of vlinder heeft ook een ervaring, al is dat anders dan de onze. En hoe zit het met bomen? Gezien de grote communicatienetwerken en chemische reacties op de omgeving, kunnen die ook zeker een vorm van bewustzijn hebben.
Annaka bespreekt hierbij het panpsychisme, een filosofische stroming met het idee dat alle materie ‘bezield’ is. Ze doet dit niet op een zweverige, New Age-achtige manier, maar juist vanuit de natuurkunde en meest recente neurowetenschap. In plaats van dat er ‘iets’ ontstaat uit ‘niets’, zou het altijd en overal aanwezig kunnen zijn en in verschillende vormen tot uiting komen. Een interessant idee. Het boek geeft geen antwoorden, maar zet je absoluut aan het denken.
Zelfhulp
9. Atomic Habits – James Clear
Het zoveelste boek over gewoontes? Ja en nee. Er zijn ontzettend veel zelfhulpboeken over dit thema, maar dit boek is anders. Het is concreet, diepgaand en je kunt er direct mee aan de slag. James Clear legt uit hoe een gewoonte werkt. Er zijn altijd 4 stappen:
signaal > hunkering > reactie > beloning
Uiteindelijk komt iedere gewoonte (goede en slechte) voort uit een emotionele behoefte. Veiligheid, bevestiging, liefde, controle, noem maar op. Er zijn veel technieken om goede gewoontes aantrekkelijker te maken. Ze moeten zo laagdrempelig mogelijk zijn, het liefst gekoppeld aan een andere gewoonte. Maak ook slim gebruik van je omgeving, werk met beloningen en bij voorkeur met een buddy.
Wil je alle technieken leren, dan kan ik je het boek echt aanraden. Het leest als een trein en daarna kun je het nog jaren gebruiken.
10. Everything is f*cked – Mark Manson
Als ik iemand goed vind schrijven, dan is dat Mark Manson wel. Zijn eerdere boek The Subtle Art of Not Giving a F*ck vond ik ontzettend goed en ook zijn artikelen zijn heerlijk om te lezen. Dit boek is minder vernieuwend, veel herkende ik uit eerder werk. Toch blijft zijn visie verfrissend en nodig in deze tijd van goeroes en de eindeloze zoektocht naar geluk.
Mark Manson pleit ervoor om te stoppen met zoeken naar geluk. We moeten allemaal leven met de Uncomfortable Truth: we gaan dood en niet lang daarna weet niemand meer wie wij waren. Het leven is steeds beter geworden, maar psychologisch lijden we meer. Dat komt doordat we vrijwel alles hebben, niet meer hoeven te overleven en heel veel keuzes hebben. We gaan naarstig op zoek naar vervulling, maar geluk is altijd tijdelijk. De grens schuift steeds op, het is nooit genoeg.
Dat klinkt deprimerend, maar hoeft niet zo te zijn. Het is juist de kunst -iets wat Mark ook bespreekt in zijn eerdere boek- om te kiezen voor de pijn die jij het waard vind. Dat geeft autonomie en zo kun je waarden nastreven die jij belangrijk vindt. Ook al gaan we allemaal dood, zo wordt het leven het leven waard.
Mijn leesplan voor 2020
Ik heb nog een lange lijst boeken die ik wil lezen, dus dat zit wel goed. Ik hou dat bij in Goodreads, daar kun je me ook volgen als je wilt. Sinds deze zomer heb ik bovendien een Kindle, wat ik echt ideaal vind. Het is daardoor veel makkelijker om onderweg boeken te lezen en snel digitale aantekeningen te maken.
Ik heb wel twee goede voornemens voor 2020. Ik zou namelijk meer boeken van vrouwelijke auteurs willen lezen en vaker fictie. Ik lees nu bijna altijd heel inhoudelijke boeken, waardoor lezen niet echt een ontspannende activiteit is. Aangezien ik minder op social media wil zitten, is het lezen van verhalen een mooie vervanging. Lezen mag ook gewoon chill zijn.
Wat zijn jouw favoriete boeken van 2019? En heb jij leesvoornemens voor het nieuwe jaar?