Al een tijdje ben ik gefascineerd door de bekende uitspraak van Socrates: ‘Hoe meer je weet, hoe meer je weet dat je niks weet.’ Noem een kwestie (weet ik veel, zoiets als politiek, geloof, voeding) en ik heb geen hele sterke mening. Noem me saai of ongeïnteresseerd, maar ik kan me vaak vinden in beide kanten van een verhaal. Of ik weet er simpelweg te weinig vanaf. Hoe kan ik er dan een mening over hebben?
Een aantal jaar geleden was dat wel anders. Ik dacht te weten hoe alles in elkaar zat en had daar vaak een sterke mening over. Ik was jong en naïef en kon dan best scherp uit de hoek komen. Een eigenschap waar ik niet trots op was, want achteraf had ik vaak spijt van mijn uitspraken. Gelukkig komt wijsheid met de jaren. Door wat meer levenservaring, reizen, veel mensen ontmoeten, op verschillende plekken werken en omgaan met tegenslagen ben ik veel minder zwart-wit gaan denken.
Een opluchting, maar niet altijd de makkelijke weg.
Twijfel is oncomfortabel
Toen ik in 2011 begon met het paleo dieet geloofde ik heilig in de richtlijnen van het eetpatroon. Vlees is goed, brood is slecht. Punt uit. Als anderen daar aan twijfelden, kon ik daar weinig mee en vond ik dat ze het niet snapten. Brood bevat gluten, gluten beschadigen de darmen, dat weet je toch.
In de loop van de tijd ben ik daar toch in veranderd. Ik merkte dat mijn opvattingen niet altijd strookten met wetenschappelijk bewijs. Bovendien is de impact van dierlijke producten op het klimaat enorm en dat eet je bij het paleo dieet erg veel. Dat was best ongemakkelijk, het werd een soort innerlijke tweestrijd. Ik had last van cognitieve dissonantie. Het is veel comfortabeler als je ergens zeker van bent. Dan hoef je niet te twijfelen en kun je zonder aarzeling doen waar je in gelooft. Uiteindelijk heb ik toch durven toegeven dat ik niet gelijk had. Het ligt genuanceerder, er is niet één ideaal dieet voor iedereen.
Het is overigens een veelvoorkomend verschijnsel dat mensen vooral hun eigen overtuigingen willen bevestigingen. Dit wordt ook wel confirmation bias genoemd. Het is ongemakkelijk om toe te geven dat je fout zit en om open te staan voor andere opvattingen. Bovendien overschatten wij heel vaak onze kennis of kunde ergens over. Uit onderzoek van psycholoog David Dunning en promovendus Justin Kruger bleek dat mensen hun competenties en vaardigheden vaak overschatten, vooral als ze ergens weinig vanaf weten. Dit kreeg de toepasselijk naam: het Dunning-krugereffect.
Hoe meer mensen ergens vanaf weten, hoe meer ze realiseren dat ze lang niet alles ergens over weten. Bij mij was dat op het gebied van voeding, maar ook allerlei andere dingen. Door meer levenservaring en andere kanten van de werkelijkheid te zien, realiseerde dat ik echt niet alles wist.
Er is geen één waarheid
Ik denk dat het geen kwaad kan om wat vaker aan je eigen opvattingen te twijfelen. Deze twijfel moet je niet verlammen, maar minder tunnelvisie geven. Er zijn altijd meerdere kanten van een verhaal. Durf de psychologische effecten te leren kennen bij jezelf. Dat maakt je waarschijnlijk een stuk meer bescheiden over je eigen meningen.
Een toepasselijke Bijbelse uitspraak vind ik (al ben ik totaal niet gelovig): ‘Onderzoek alles en bewaar het goede.’ Geen mening hebben is niet hetzelfde als kritiekloos zijn. Het betekent juist dat je altijd kritisch naar alles blijft kijken. Wil je hier meer over leren, lees dan vooral de boeken The Skeptic’s Guide to the Universe van Steven Novella en Ons feilbare denken van Daniel Kahneman. Deze boeken gaan dieper in op allerlei psychologische effecten, hoe moeilijk we statistiek vinden en hoe makkelijk we dingen voor waar aannemen.
Mij helpt het in ieder geval om mezelf te blijven ontwikkelen. Ik heb natuurlijk nog wel allerlei overtuigingen, maar ik probeer open te staan voor andere meningen. Het maakte me vrijer, meer geïnteresseerd in anderen, meer bescheiden en ben niet meer zo fel.
Heb ik tóch ergens een mening over. Ha!
Nog leuker, en je was al zo leuk!
Love it! En helemaal waar
Leuk onderwerp! Ik vraag me af of ‘geen mening hebben’ hetgeen is wat je bedoelt. Als je iets bewust doet, doe je dat niet juist met een mening? Bijvoorbeeld: je eet denk ik niet blanco gefermenteerde zuurkool, je denkt er iets over. Net als de keuze voor semi-paleo i.p.v. paleo, de nuance/reden daarvoor leg je mooi uit. Wanneer je een mening hebt, heb je er dan vaak in verdiept (dat kan in verschillende mate.. ) en hebt afgewogen waarom je iets doet (of eet). Ik krijg bij jou het idee dat je juist bepaalde dingen bewust probeert te eten omdat je gelooft dat het goed voor je is. Heb je dan niet juist een mening over dat eten? (Niet dat je alles hebt uitgevogeld en dat een mening onveranderbaar moet zijn ). Als mensen ergens een verschillende mening/overtuiging over hebben dan is het wel eten :p. Staat een mening hebben niet los van hoe je met een andere overtuiging/mening omgaat? En de mate je hiervoor open staat? Ik denk wel dat wanneer je twijfelt over zaken je meer open staat, misschien omdat je dan juist nog aan het onderzoeken bent.
En wat politiek betreft, er moet worden gekozen voor een bepaalde aanpak. Wij kunnen meningloos blijven maar er wordt desondanks toch een mening gevolgd. Op meningloosheid kan je niet regeren.. :p
Misschien leuker anders gesteld: Mag je ook een duidelijke mening hebben?
Mooie aanvulling, dank je wel 🙂 Ik ben het helemaal met je eens. Natuurlijk kan je nooit helemaal meningloos zijn. Je hebt altijd wel een bepaalde overtuiging die je volgt, anders kun je helemaal niks. Maar ik denk dat het belangrijk is dat we vaker toegeven dat we dé waarheid niet weten. Open blijven staan voor andere opvattingen is denk ik het beste. Het is misschien meer: “geen oordeel hebben over andere meningen”. Of inderdaad, een genuanceerde mening in plaats van een duidelijke mening? 😉
Ja ik vind het zelf wel een ingewikkelde kwestie. Ik probeer zelf de ander te respecteren in wat hij of zij kiest, vele proberen immers hetgeen te doen wat we denken dat goed is. We zijn in het leven allemaal zoekende in veel zaken.
Is het niet zozeer een sterke mening (ik denk dat dit niet verkeerd is) waar je voor moet waken, maar eigenlijk dat je moet waken voor arrogantie, je beter voelen dan een ander (superioriteit)? Dat je de ander een slecht gevoel geeft.
Dat zie ik soms juist wel bij sporters, die zijn zo met gezondheid bezig, kennis hierover en het trainen van hun lijf dat ze soms zo’n air hebben gekregen ten opzichte van iemand die daar bijv. niet zoveel mee bezig is.
Of dwaal ik dan af 😉 ?
Ik merk zelf dat het gesprek toch wel gauw doodloopt als je er anders naar kijkt. Betekent openstaan voor andere meningen naar elkaars beweegredenen luisteren misschien? Ook al denk je wellicht dat diegene er niet goed aan doet, dat je het snapt? En dat je vooral niet de ander probeert te overtuigen van jouw visie (maar het als het ware onopgelost laat of juist verder ingaat op wat je wel goed vindt?)
Het is veel leuker te hebben over de raakvlakken vind ik.
Ik denk ook wel dat je dieper met iemand over een onderwerp kan praten als je meer op 1 lijn ligt hierover. Je hebt dan al dezelfde basis en kan er dan verder op ingaan. Zoals bijvoorbeeld iemand die glutenvrij eet en iemand die paleo eet al heel veel recepten kunnen uitwisselen en makkelijker met elkaar kunnen praten over voeding dan dat je met een hollandse aardappeleter gaat praten 😉
Het is zeker makkelijker en meestal leuker om met mensen te praten die het (deels) met je eens zijn. Maar ik denk dat het wel goed is om open te blijven staan voor andere opvattingen dan je eigen. Want anders bevestig je alleen maar je eigen visie. Dat kan juist een heel leuk en leerzaam gesprek zijn. Maar inderdaad: wel alleen zolang de ander zich niet superieur voelt. Dan heb ik geen eens zin om de discussie aan te gaan (je weet wel wat ik bedoel… 😉 ).
Als we allemaal accepteren dat we zoekende zijn en openstaan voor elkaars mening, dan zijn we heel goed op weg denk ik 🙂
Wat een goed (en leuk) stuk Sanne! Ik ben het helemaal met je eens. Wat betreft voeding heb ik exact hetzelfde haha. Eerst was het super streng en strikt en kreeg ik er zelfs regelmatig stress van, nu ik eraan terug denk.
Tegenwoordig ben ik relaxter en zit ik eigenlijk veel beter in mijn vel. Daar gaat het om, met alles. Goed in je vel zitten, achter je beslissing en mening (of geen mening) staan en je goed voelen bij wat je doet of niet doet. 🙂
Liefs!
Susan dus.. geen idee hoe ik nu op Sanne gekomen ben. Zwangerschapsdementie, of was het de autocorrect? 😀
Haha ik vergeef het je. 😉 Dank je! Wat minder streng voor jezelf (en anderen) zijn is zo fijn!
Goedzo Susan, op deze manier blijf je prettiger in je vel zitten zonder stress en ook goed luisteren wat anderen zeggen daar pik je ook weer wat ideeën van op.
Met een openblik dat is mijn remedie.